Cựu Ngoại trưởng Mỹ Colin Powell, người được biết đến rộng rãi với vai trò kiến trúc sư của Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991, đã qua đời vào sáng ngày 18 tháng 10 năm 2021 ở tuổi 84 do biến chứng của Covid-19. Gia đình ông đã xác nhận thông tin này qua một tuyên bố chính thức. Sự ra đi của ông để lại một khoảng trống lớn trong lòng người dân Mỹ và cộng đồng quốc tế, đánh dấu sự kết thúc của một chương lịch sử đầy thăng trầm trong sự nghiệp ngoại giao và quân sự của một nhân vật có tầm ảnh hưởng toàn cầu. Ông không chỉ là một nhà lãnh đạo quân sự tài ba, mà còn là một nhà ngoại giao lão luyện, đóng góp quan trọng vào chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ trong nhiều thập kỷ.
Hình ảnh Tướng Colin Powell điện đàm với Lầu Năm Góc khi đang ở Ả Rập Xê Út năm 1990
Trước khi trở thành Ngoại trưởng dưới thời Tổng thống George W. Bush từ năm 2001 đến 2005, ông Powell đã có 35 năm phục vụ trong quân đội Hoa Kỳ. Ông tham gia Chiến tranh Việt Nam và thăng tiến đến vị trí cao nhất trong quân đội, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân (1989-1993), dưới thời các Tổng thống George H.W. Bush và Bill Clinton. Sự nghiệp quân sự của ông gắn liền với nhiều chiến dịch quân sự quan trọng của Mỹ trong thế kỷ 20, bao gồm chiến dịch Panama năm 1989 và can thiệp nhân đạo tại Somalia năm 1993. Tuy nhiên, ông được biết đến nhiều nhất với vai trò chỉ huy cuộc Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991, góp phần quan trọng trong việc đánh đuổi quân đội Iraq ra khỏi Kuwait.
Chiến tranh vùng Vịnh 1991 đã chứng kiến sự ra đời của “học thuyết Powell”, một chiến lược quân sự nhấn mạnh vào việc sử dụng sức mạnh quân sự tối đa để nhanh chóng đạt được mục tiêu, đồng thời giảm thiểu thương vong và đảm bảo sự ủng hộ rộng rãi của dư luận. Học thuyết này, theo BBC, khác biệt ở chỗ không cần đợi đến khi mọi biện pháp ngoại giao, chính trị và kinh tế thất bại mới sử dụng vũ lực. Thay vào đó, sự can thiệp quân sự được xem xét khi lợi ích an ninh quốc gia bị đe dọa. Ông Powell ban đầu ủng hộ chính sách cấm vận đối với Iraq, nhưng sau khi Tổng thống Bush quyết định hành động quân sự, ông đã nhanh chóng huy động một lực lượng khổng lồ để tấn công Iraq.
Hình ảnh ông Colin Powell và Bộ trưởng Quốc phòng Dick Cheney tại Lầu Năm Góc năm 1992
Trong cuộc họp báo tại Lầu Năm Góc vào tháng 1 năm 1991, ông Powell đã tóm tắt chiến lược quân sự: “Chiến lược của chúng ta rất đơn giản. Đầu tiên, chúng ta sẽ chia cắt quân đội Iraq, rồi chúng ta sẽ tiêu diệt chúng.” Cuộc chiến bắt đầu với các cuộc không kích dữ dội, tiếp theo là sự can thiệp của binh lính mặt đất. Trong vòng hơn một tháng, quân đội Iraq đã bị đánh bại. Tuy nhiên, quyết định chấm dứt chiến tranh sau khi giải phóng Kuwait mà không tiến vào Iraq để lật đổ Saddam Hussein đã gây ra nhiều tranh cãi và chỉ trích sau này đối với ông Powell và các quan chức cấp cao khác.
Nhà phân tích quốc phòng Andrew Bacevich, trong cuốn sách năm 2002, đã đánh giá cao vai trò của ông Powell: “Được công nhận nhờ những thành tích xuất sắc trong các cuộc can thiệp liên tiếp tại Panama và Vịnh Ba Tư, ông Powell năm 1992 đã trở thành chủ tịch quyền lực nhất của Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân.” Theo Washington Post, thành tích trước đó đã giúp ông Powell có được vị thế nổi bật, nhưng chiến thắng trong Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991 là đỉnh cao trong sự nghiệp của ông.
Ông Powell không chỉ là một lãnh đạo quân sự xuất chúng mà còn là một nhân vật lịch sử đột phá. Xuất thân từ một gia đình người Mỹ gốc Phi nhập cư từ Jamaica, ông là cố vấn an ninh quốc gia da đen đầu tiên của Mỹ dưới thời Tổng thống Ronald Reagan (1987-1989). Ông cũng là Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân da đen đầu tiên và là người trẻ tuổi nhất từng giữ chức vụ này, ở tuổi 52. Sau đó, ông trở thành Ngoại trưởng da đen đầu tiên của Hoa Kỳ. Di sản của ông sẽ được ghi nhớ không chỉ vì những thành tựu quân sự và ngoại giao mà còn vì những đóng góp to lớn của ông cho sự đa dạng và tiến bộ xã hội.
Sự ra đi của cựu Ngoại trưởng Colin Powell để lại một di sản phức tạp và đầy tranh luận. Trong khi ông được ca ngợi vì khả năng lãnh đạo quân sự và ngoại giao xuất sắc, cũng có những chỉ trích về vai trò của ông trong một số cuộc chiến tranh. Tuy nhiên, không thể phủ nhận tầm ảnh hưởng to lớn của ông đối với chính sách đối ngoại và quân sự của Hoa Kỳ, cũng như di sản lâu dài mà ông để lại cho thế hệ tương lai. Tên tuổi Colin Powell sẽ mãi được khắc ghi trong lịch sử như một trong những nhân vật quan trọng nhất trong chính trường và quân sự Mỹ trong thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21.
